"Het is belangrijk dat de architectuur 's avonds goed leesbaar is."

Hoewel velen denken dat het opstellen van een lichtplan neerkomt op het selecteren van mooie lampen, benadrukt Sjoerd dat een lichtplan maken niet draait om de vormgeving van individuele armaturen, maar om de avondbeleving en avondbeeld van het gebouw als geheel.

Het gaat om de uitstraling van het gebouw in de avond, in haar stedelijke context, waarbij licht een instrument is om dit te bereiken.

Met eerdere succesvolle samenwerkingen, waaronder projecten zoals de Bijenkorf Amsterdam en Paleis het Loo, hebben Beersnielsen en KAAN Architecten een begrip van elkaars werkwijze ontwikkeld, wat het werkproces steeds soepeler maakt. Dit was opnieuw duidelijk tijdens hun samenwerking voor The Lobby, waarbij het proces over het algemeen vrij vlot verliep, ondanks enkele uitdagingen tijdens de installatie.

Kunnen jullie iets vertellen over het verlichtingsontwerp van The Lobby?

Timo: "Als je kijkt naar The Lobby heb je eigenlijk drie belangrijke basisonderdelen: de luifels, het frame met de kozijnen en de daktuin."

Sjoerd: "Deze gelaagdheid vormde ook het uitgangspunt bij het nadenken over een passend avondbeeld voor The Lobby. Een van de inspiratiebronnen was een foto van het Dreamhouse, het strak ontworpen gebouw naast The Lobby. Op die foto zie je het contrast tussen de strak vormgeven architectuur en de schaduw projectie die ontstaat als het zonlicht door de bomen schijnt. Het idee was om, in de avond, een dergelijk natuurlijk schaduwpatroon onder de luifel te repliceren, waarmee we een subtiele en mooie relatie willen leggen tussen het trottoir beneden en het groene paviljoen op het dak."

"Verder wilden we de architectuur 's avonds leesbaar maken door het ritme en de gevel zichtbaar te maken. Doordat The Lobby is ontworpen met mooie diepe neggen, hebben we voorgesteld om te werken met subtiele armaturen met een streepvormige lichtbundel. Voor de daktuin hebben we gekozen voor subtiele, laaggeplaatste verlichting, zodat het uitzicht niet wordt belemmerd."

Timo: "Wat me aanspreekt in dit verlichtingsplan is de duidelijke nadruk op de beleving, met een sociaal component. Het gaat verder dan slechts het plaatsen van een lamp; het is een totaal ervaring. Het voelt daardoor prettig en comfortabel, zonder gekke toeters of bellen, kleur of beweging."

Hoe hebben jullie rekening gehouden met de omgeving van het gebouw bij het ontwerpen van de verlichting? Hoe zorg je voor een harmonieus geheel met de rest van de Kruiskade?

Sjoerd: "Ons lichtconcept blijft binnen de architectuur van het gebouw. We hebben bewust gekozen om het gebouw niet overdreven te verlichten, maar het slechts subtiel zichtbaar te maken in de avond."

Timo: "Verder brengt de verlichting van The Lobby een uitgebalanceerd gevoel naar de Kruiskade. Onze aanpak borduurt onder andere voort op de luifel verlichting van Schaap en Citroen. Het behouden van harmonie is belangrijk, en dat er geen zwart gat ontstaat op de langgerekte structuur van The Lobby."

Waar houden jullie verder rekening mee bij het ontwerpen van de verlichting?

Timo: "We houden ook rekening met lichtvervuiling. Denk bijvoorbeeld aan de bewoners van het City House, aan de overkant van de straat. We willen vermijden dat zij ongewenst licht in hun gezicht krijgen. Daarom hebben we gekozen voor smalle armaturen en lage verlichting op de daktuin."

Sjoerd: "Persoonlijk doe ik de verlichting zo bescheiden mogelijk. Het moet niet duidelijk zijn dat er een lichtplan is."

Timo: "We hebben ervoor gezorgd dat de armaturen niet zichtbaar zijn. Hierdoor loop je niet het risico per ongeluk recht het licht in te kijken. Dit hebben we bereikt door, in de meeste gevallen, de neggen fraai aan te lichten van onderen. Hierdoor zie je de lichtbron niet en is het bijna ongrijpbaar. De spots in de luifel zijn zelfs dusdanig klein dat ze bijna onzichtbaar zijn. Het is bijna alsof ergens een klein zaklampje schijnt."

Welke lampen, technologieën en armaturen hebben jullie gekozen voor de verlichting?

Sjoerd: "De verlichting is centraal aanstuurbaar. We hebben de mogelijkheid ingebouwd om het systeem te koppelen aan een tijdklok, zodat het 's nachts op een vooraf bepaald moment uitgeschakeld kan worden. Voor de verlichting onder de luifels hebben we een downlight met speciaal filter gebruikt om het natuurlijke licht met schaduweffect te bereiken. Het inbouwarmatuur bij de kozijnen, dat een subtiele lichtstreep creëert, maakt het mogelijk om heel gericht kozijnen te verlichten en lichtstrepen te maken. Op het dak hebben we eveneens gekozen voor simpele armaturen."

Timo: "Het dak wilden we niet teveel aanlichten, ook met de lichtvervuiling in ons achterhoofd. Er kijken namelijk veel mensen op uit. Daarnaast komt er nog horeca op het dak waar verlichting in zal komen, dus we wilden buiten een rustige sfeer creëren met gebruik van sfeerverlichting."

Hoe wordt er rekening gehouden met de impact van de verlichting op bijvoorbeeld energieverbruik?

Sjoerd: "Hierbij zijn er twee factoren om in gedachten te houden: het geïnstalleerde vermogen (wattage) en de branduren van de verlichting, de tijd dat de verlichting aanstaat. Is het nodig dat de gevelverlichting de hele nacht brandt op volle kracht, of moet het bijvoorbeeld om één uur 's nachts uitgaan? Dit bespreken we altijd met de klant. In het geval van The Lobby maken we gebruik van armaturen met een vermogen van slechts 8 en 13 watt. Hierdoor ligt het energieverbruik al op een laag niveau."

Timo: "Het gaat in totaal om minder dan honderd lampjes, ik geloof dat het er zo'n tachtig zijn. Dat is best beperkt."

Sjoerd: "Waar je vroeger armaturen met groter vermogen gebruikte, is tegenwoordig alles al een stuk zuiniger. Hoewel het meest duurzame alternatief het uitschakelen van het licht is, moet je ook rekening houden met de avondbeleving, presentatie en het waarborgen van het veiligheidsgevoel van de voetgangers."

Timo: "Vanuit Manhave denken ze ook aan de toekomstige huurders. Wat willen zij 's avonds en 's nachts? En wat voor verlichting zetten zij binnen aan? Want dat heeft ook weer effect op de buitenverlichting. Straks, wanneer de huurders hun intrek hebben genomen, zullen we het plan opnieuw bekijken en brengen we het geheel in balans."

Wat waren de uitdagingen tijdens het proces?

Sjoerd: "De echte uitdaging ligt niet zozeer in het licht bedenken, maar eerder in de implementatie ervan. Het kan in de praktijk soms anders uitpakken. Bijvoorbeeld, tijdens de proefbestelling van de armaturen voor de kozijnen, merkten we op dat het licht té schuin naar boven scheen als gevolg van de afwateringshoek van de onderdorpel. Om dit op te lossen hebben we een aantal ontwerpsessies gehad om tot een uiteindelijke oplossing te komen."

Timo: "Wat we nodig hadden was gewoon niet op de markt beschikbaar. Uiteindelijk was de oplossing een 3D-geprinte ring."

Sjoerd: "Dat vind ik leuk aan Timo. Terwijl anderen op dat moment zeiden dat er geen alternatief was, zei hij: 'we moeten het er niet over hebben dat het niet kan, maar hoe het wél kan.' Dus hebben we van alles geprobeerd en uiteindelijk heeft KAAN Architecten een mooi detail gemaakt dat ook daadwerkelijk in productie is genomen."

Timo: "Mensen nemen verlichting aan als iets wat vanzelfsprekend aanwezig is, totdat de lampen uitgaan. Tijdens dit specifieke project met Manhave hebben we geluk dat ze inzien hoe verlichting een sfeer kan creëren die het gebouw overstijgt. Helaas snapt nog niet elke opdrachtgever dit."

Wat vinden jullie van het resultaat?

Sjoerd: "Ik ben trots op het resultaat. Het spreekt me vooral aan dat het er strak uitziet, zonder dat het heel overdreven is. Het is duidelijk dat er geen overmatige verlichting is toegepast, maar tegelijkertijd voel je de zorgvuldige aanpak die is gehanteerd. Het sluit naadloos aan bij de architectuur en straalt een zekere elegantie uit."

Timo: "Ik hoop ook dat het andere ondernemers in de buurt inspireert om eveneens iets moois te doen met verlichting. Het is een beetje als 'pay it forward' - als je kijkt naar het aantal middelen, realiseer je je dat je met een vrij eenvoudige filter al iets prachtigs kunt creëren."

Bedankt voor jullie tijd!